225 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie”
Treść
W ramach spotkań z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” dotychczas odbyły się trzy spotkania poświęcone ulicom i placom Wieliczki, na których prezentowano zmiany w nazewnictwie ulic po 1989 r. i patronów ulic: ks. Zygmunta Goliana (1824-1885) i burmistrza Franciszka Aywasa (1862-1940). Zebrany materiał został opublikowany w serii wydawniczej „Biblioteczka Wielicka”, w zeszytach nr: 157, 160 (2015 r.) i 166 (2016 r.).
Na zaproszeniu na 225 spotkanie czytamy: „Początki polskiego lotnictwa sięgają 1918 r. i wiążą się z lotnictwem wojskowym. W 1918 r. lotnisko Rakowice-Czyżyny stało się pierwszą bazą lotniczą odrodzonej Polski. W 1929 r. powstały Polskie Linie Lotnicze LOT. W 1932 r. w katastrofie lotniczej zginęli piloci Stanisław Wigura i Franciszek Żwirko. Na początku II wojny światowej lotnictwo polskie dysponowało 400 samolotami, we wrześniu 1939 r. zestrzeliło 200 wrogich samolotów. W latach 1940-1945 polskie lotnictwo uczestniczyło w działaniach bojowych RAF-u, szczególnie wsławił się Dywizjon 303, w bitwie o Anglię. Od 1967 r. w Krakowie, na terenie lotniska Rakowice-Czyżyny działa Muzeum Lotnictwa Polskiego.
Z Ziemi Wielickiej lotnikami byli: Mieczysław Borowiec, Witold Gajewski, Kazimierz Gołda, Franciszek Jarecki, Edward Krochmal, Jan Lorys, Mieczysław Łapa, kawaler „Virtuti Militari”, Andrzej Sendorek, Jan Sendorek, kawaler „Virtuti Militari”, Roman Strzelecki, Stanisław Surówka, Tadeusz Szostak, Władysław Szymik, Aleksander Wojtowicz, Stanisław Tobiasz, cichociemni: Stanisław Jagielski, Piotr Nowak, Stanisław Okoński i inni.”
Spotkanie rozpoczęła Jadwiga Duda, jego organizatorka, kierownik Działu Regionalnego Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Wieliczce, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” (KPW), witając przybyłych, a szczególnie: Leszka Mańkowskiego, prezesa Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa, Jarosława Dobrzyńskiego z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Tomasza Jastrzębskiego, wieliczanina, członka Towarzystwa Historycznego O/Nowy Targ - z programu „Było nie minęło” TV Gliwice, Krystynę Gierat, prezes Stowarzyszenia Rozwoju Gminy Kłaj, Władysława Rozpądka z Krakowa-Nowej Huty, kuzyna Józefa Rozpądka, lotnika rozstrzelanego w Wieliczce naprzeciw warzelni 4. 12. 1943 r., Hannę Wietrzny, emerytowaną aktorkę z Wieliczki, krewną lotnika Tadeusza Łukaszkiewicza, Franciszka Daniela, emerytowanego nauczyciela geografii i pasjonata historii z Gdowa. Powitała także dr. Piotra Sadowskiego, członka Towarzystwa Historycznego O/Myślenice, który wygłaszał prelekcje o działaniach wojennych w rejonie Wieliczki, w styczniu 1945 r., na 206 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie“ zorganizowanym 28. 01.2015 r. w 70 rocznicę zakończenia II wojny światowej, i mówił m.in. o zestrzeleniu 16. 01.1945 r. nad Sieprawiem radzieckiego samolotu bombowego B -25 Mitchewll. Wyróżniła wśród gości spotkania Henryka Kozubskiego, seniora Klubu Przyjaciół Wieliczki, malarza nieprofesjonalnego, który w grudniu ukończy 105 lat.
Przedstawiła Elżbietę Mazurkiewicz, nauczycielkę z Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 9 im. Skarżyńskiego w Krakowie, wraz z uczniami: Sebastianem Betkowiczem z Gimnazjum i Paskalem Balcerem z LO.
Zaprezentowała zeszyt 169 „Biblioteczki Wielickiej" pt. „224 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie", pt. „Wieliczka na szlaku pielgrzymkowym - na Drodze Świętego Jakuba i na Szlaku „Szczęść Boże" w Kopalni Soli „Wieliczka", którego druk sfinansowała Kopalnia Soli „Wieliczka“-Trasa Turystyczna.
Prelekcje wygłosili: Jarosław Dobrzyński - „Dzieje lotniska Rakowice – Czyżyny i lotnictwa w Krakowie; Leszek Mańkowski – „Porucznik pilot Leszek Mańkowski, lotnik uniwersalny i instruktor. Pilot i skoczek spadochronowy. Wychowawca podniebnych mistrzów.“;Tomasz Jastrzębski – „Ciekawostki lotnicze z Ziemi Wielickiej”; Krystyna Gierat - „Bitwa powietrzna nad Kłajem 3.09. 1939 r. – Wacław Król (1915-1981), as polskiego lotnictwa.”; Władysław Rozpądek, Hanna Wietrzny – „Lotnicy Józef Rozpądek (1919 – 1943) i Tadeusz Łukaszkiewicz (1905- 1950) i ich losy.”; Franciszek Daniel - „Piloci z Gdowa: Tadeusz Szostak (1919-1941), Franciszek Jarecki (1931 – 2010), Waldemar Długosz.“
W dyskusji głos zabrali: Jan Skórski, Lech Pankiewicz, Halina Pracuch, Stanisław Dziedzic, Krzysztof Kasprzyk, prelegenci, prowadząca spotkanie.
Oprawę plastyczną spotkania stanowiła wystawa znalezisk lotniczych z Ziemi Wielickiej, przygotowana przez Tomasza Jastrzębskiego. Władysław Rozpądek zaprezentował zdjęcia z lotniska Kraków-Czyżyny i fotografie syna Roberta, który lecąc na własnym szybowcu Jantar 3 w czasie zawodów w Pile 1.06. 2014 r. na wysokości 1000 m zderzył się z kolegą. Poniósł śmierć na miejscu.
Prentowano także plansze ilustrujące fragment wystawy pt. „Żwirko i Wigura bohaterowie przestworzy" przygotowanej przez Kongres Polaków w Republice Czeskiej i Miejscowe Koło PZKO Cierlicko-Kościelec przy Domu Polskim, a przesłanej przez Katarzynę Zielińską z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie oraz fotografie i biogramy pilotów Ziemi Wielickiej.
W 225 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie” uczestniczyło 70 osób. Opuszczając salę „Magistrat”, uczestnicy spotkania otrzymali zaproszenia na 226 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” i zeszyt 169 „Biblioteczki Wielickiej”.
Organizatorami spotkania były: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna - Dział Regionalny, Krakowski Klub Seniorów Lotnictwa, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Kłaj, Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki”, Urząd Miasta i Gminy Wieliczka, Akademickie Koło Wieliczan, Koło Młodych Miłośników Starej Wieliczki.
Relacja ze spotkania została opublikowana w zeszycie 170 "Biblioteczki Wielickiej". Ponadto w nim jest zamieszczony tekst wystawy pt. „Franciszek Żwirko (1895 – 1932), Stanisław Wigura (1901 – 1932) - bohaterowie przestoworzy“, informacje o lotnikach z Wieliczki oraz biogram śp. ppłk. Franciszka Ludwika Oremusa (1925-2016) ps. „Szteyer“, „Żelazny“, żołnierza ZWZ - AK w Placówce Izdebnik, Żolnierza Wyklętego, więźnia okresu stalinowskiego, prezesa Związku Inwalidów Wojennych RP w Wieliczce w latach 1980 – 1983, organizatora i prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej i Więźniów Politycznych w Krakowie.
Opracowała Jadwiga Duda