Szare eminencje naszej Biblioteki - Wieszcze Oratorium

Treść

Książka wydana została w Poznaniu nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego w 1866 roku. Na drugiej stronie tytułowej została podana data 1865 oraz miejsce wydania Paryż i nakład – J.K. Żupański.

Jan K. Żupański był polskim księgarzem i wydawcą. Studiował nauki prawne na uniwersytecie
w Berlinie. Po ukończeniu studiów pracował jako aplikant przy Wyższym Sądzie Krajowym.
Po śmierci ojca powrócił do Poznania, gdzie początkowo zajmował się tłumaczeniem z języka niemieckiego dzieł ekonomicznych, następnie, wykorzystując odziedziczony po ojcu znaczny kapitał otworzył księgarnie nakładową w 1839 roku. Po krótkim czasie rozwinął działalność również wydawniczą. Zmarł w wieku 79 lat. W ciągu niemal pół wieku pracy uczynił ze swojej firmy czołowe wydawnictwo wielkopolskie II połowy XIX wieku wydając ok. 600 tytułów w ok. 700 tomach i ok. 9400 arkuszach wydawniczych.

Znajdujący się w naszej Bibliotece egzemplarz składa się z 28 rozdziałów (Oratorium), po których jest objaśnienie, każdego osobno. Dalsza część książki to 14 rozdziałów (Wniebogłosy). Na końcu znajduje się 5 różnych wierszy, w tym jeden „O geniuszach” do Adama Mickiewicza w związku
z prelekcją pewnego profesora w kolegium francuskim roku 1841. Każdy z rozdziałów posiada ozdobioną w piękny sposób wklejkę z tytułem, podobnie  jak każdy rozpoczynający się wiersz.
Książka zawiera kilka pieczęci świadczących o jej proweniencji: na stronie tytułowej Bibliotheca Collegii Mariani Posnaniae (nr. inwent.7909), Biblioteka Miejska w Wieliczce oraz odręczny podpis [Ewelina H****czna], dalszej części nie można odczytać poprawnie. Czcionka została odlana przez M. Zoerna w Poznaniu.

Na drugiej karcie tytułowej znajduje się ilustracja podpisana Beillet imp. Paris.

Józef Bohdan Zalewski urodził się w 1802 roku w wielodzietnej, niezamożnej rodzinie szlacheckiej, jako najmłodszy z trzynaściorga rodzeństwa. W wieku 18 lat wyjechał do Warszawy, gdzie zaangażował się w działalność patriotyczną. Walczył w powstaniu listopadowym, za co otrzymał Krzyż Virtuti Militari. Po klęsce powstania wyemigrował przez Prusy, Lwów do Paryża. Tam wstąpił do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i ożenił się z uczennicą Chopina, Zofią Rosengardtówną. Pod koniec swego życia stracił wzrok. Zmarł w 1886 roku.
Twórczość Zaleskiego, oprócz charakterystycznych dla romantyzmu motywów „wieszcza", profetyzmu oraz tematyki ludowej, wprowadziła oryginalny ton poezji paraklejskiej. Z uznaniem wyrażał się o nim Adam Mickiewicz dedykując Zaleskiemu wiersz "Do B... Z.". Bohdan Zalewski uznawany jest za „patriarchę poezji polskiej". Najsłynniejszy jego poemat to „Duma o Wacławie” wydany w 1819 roku.
W książce „Wieszcze oratorium” znajduje się dedykacja poświęcająca dzieło żonie artysty: „Żonie to Wieszcze Oratorium wydumane przy jej sercu w żałobie wielkiej lata tysiąc ośmset sześćdziesiąt czwartego poświęca Bohdan”.
[Anna Podmokła]