Szare eminencje naszej biblioteki

Treść

Egzemplarz, który posiada nasza Biblioteka, został wydany w 1923 roku w Warszawie (wydanie drugie) przez Wydawnictwo J. Mortkowicza.
Zbiór ten zaliczony został serii wydawniczej Pod Znakiem Poetów wydanej również przez J. Mortkowicza.

Jakub Mortkowicz był warszawskim księgarzem i wydawcą. W 1903 roku nabył udziały w warszawskiej księgarni G. Centnerszwera i wkrótce rozpoczął samodzielną działalność wydawniczą. W 1915 roku nazwa wydawnictwa została zmieniona na Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie. Gruntowną, fachową wiedzę Mortkowicz łączył z zamiłowaniami artystyczno - literackimi, prowadził przemyślaną politykę wydawniczą, publikując dzieła o trwałej wartości literackiej i naukowej, w starannym opracowaniu typograficznym, często we współpracy z artystami, grafikami. Wiedzę o książce polskiej upowszechniał również za granicą. Po samobójczej śmierci wydawcy w 1931 roku firmę prowadziła przez kilka lat jego żona Janina, przy pomocy córki Hanny. W 1944 roku księgarnia i wydawnictwo w Warszawie uległy całkowitej likwidacji. W latach 1946-1950 żona i córka Mortkowicza kontynuowały w ograniczonym zakresie działalność wydawniczą w Krakowie, w firmie pod nazwą Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza.

Główne miejsce w bogatym dorobku wydawnictwa -  łącznie ok. 900 pozycji, zajęła współczesna polska proza i poezja. W 1913 roku Mortkowicz nabył prawo do publikacji dzieł Stefana Żeromskiego i niebawem stał się jego jedynym wydawcą. Był również wydawcą W. Berenta,
M. Dąbrowskiej, A. Struga, M. Kuncewiczowej, E. Ligockiego, H. Naglerowej,
Z. Nałkowskiej, W. Sieroszewskiego, J. Wołoszynowskiego. Znaczna część utworów prozą ukazała się w seriach ''Książnica Współczesnych Pisarzy Polskich'' i ''Biblioteka Beletrystyczna Towarzystwa Wydawniczego''.
Zbiór wierszy, który posiada nasza Biblioteka, został wydrukowany w Drukarni Naukowej Towarzystwa Wydawniczego w Warszawie, Rynek Starego Miasta Nr. 11. Nazwa ta pochodzi ze zmienionego przedsiębiorstwa wydawniczo – księgarskiego Mortkowicz Towarzystwo Wydawnicze.

Egzemplarz, który posiadamy składa się z karty tytułowej, gdzie znajdują się podstawowe informacje, jak autor, wydanie, tytuł oraz pieczęć. Pieczęcie na egzemplarzu świadczą o przynależności do księgozbiorów - Wypożyczalnia Książek Tow. Szkoły Ludowej w Wieliczce, Biblioteki Miejskej w Wieliczce oraz księgozbioru Dr. Tadeusza Bie[****]zyńskiego. Niestety nie udało się ustalić poprawnej nazwiska. Strony 5, 17, 27 posiadają pieczątkę „nie niszczyć książek”.

Książka składa się z 29 stron. W części pierwszej znajduje się 12 wierszy, w tym 7 posiadające tytuły. Druga część nazwana Siedem grzechów głównych, składa się z 8 wierszy. Na końcu książki znajduje się spis treści oraz 8 stron reklamowych.
Leszek Józef Serafinowicz piszący pod pseudonimem Jan Lechoń urodził się 1899 roku, w rodzinie o korzeniach tatarskich. Naukę  rozpoczął w szkole im. Stanisława Staszica w Warszawie, z polskim językiem wykładowym, a późnej przeniósł się do szkoły klasycznej im. Emiliana Konopczyńskiego, w której zasłynął jako szkolny poeta. W 1912 roku, nakładem ojca, ukazał się debiutancki tomik wierszy poety Na złotym polu. Dwa lata później wydał kolejny Po różnych ścieżkach dedykowany Leopoldowi Staffowi. Oba zbiory wierszy ukazały się pod pseudonimem Jan Lechoń. Po zdaniu matury rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Filozoficznym w zakresie filologii polskiej, jednak nigdy ich nie ukończył. Debiutował mając 21 lat tomem wierszy Karmazynowy poemat. W marcu 1921 roku próbował popełnić samobójstwo.
W czasie wojny polsko – bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego. Współtworzył kabaret literacki "Pikador". Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich, był sekretarzem generalnym PEN Club. Publikował w „Wiadomościach Literackich”. Był również redaktorem pisma satyrycznego „Cyrulik Warszawski” oraz dyplomatą kulturalnym w Paryżu. W czasie II wojny światowej wyjechał do USA, gdzie był współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w Stanach Zjednoczonych. Mimo tej aktywności stan psychiczny Lechonia nie był dobry. Źle znosił oddalenie od Polski, dręczyło go powikłane życie osobiste, skrywany homoseksualizm. Za radą psychiatry zaczął pisać dzienniki. Pierwszy zapis pochodzi z 30 sierpnia 1949, ostatni z 30 maja 1956, na 9 dni przed śmiercią. Lechoń w wieku 57 lat podjął drugą w życiu próbę samobójczą, tym razem skuteczną. Zginął skacząc z dwunastego piętra hotelu Hudson.
W swoim życiu Lechoń otrzymał 2 nagrody: Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury oraz odznaczenie Krzyż Oficerki Orderu Odrodzenia Polski.
[Anna Podmokła]