Szare eminencje naszej biblioteki

Treść

Egzemplarz, który nasza biblioteka posiada, zostały wydrukowany w 1911 roku w Krakowie, w Drukarni Narodowej. Drukarnia ta jest znana na rynku od prawie 150 lat. Jej założycielem był Franciszek Xawery Pobudkiewicz. Pierwotnie drukarnia mieściła się w Samborze a później została przeniesiona do Krakowa. W 1895 roku zakład odkupił Napoleon Telz i w ciągu 25 lat przeobraził krakowską drukarnię w jedną z najnowocześniejszych w kraju.

Wydawcą Amora i Psyche był Stanisław Andrzej Krzyżanowski, księgarz. Około 1869 roku założył on księgarnię przy ul. Floriańskiej w Krakowie, która została zarejestrowana pod nazwą „S.A. Krzyżanowski Kraków”. Księgarz szybko rozszerzył swoją działalność o wydawnictwo, dystrybucję czasopism oraz wypożyczalnię książek. W późniejszych latach Krzyżanowski rozpoczął organizować koncerty. Antykwariat działa do czasów obecnych.
Tłumaczem książki jest Lucjan Rydel, który poświęcił ją pamięci nieodżałowanego brata Stanisława.
Lucjan Rydel był dramatopisarzem urodzonym w 1870 roku w Krakowie. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny, potem do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Z okresu gimnazjalnego pochodzą jego pierwsze utwory literackie. Napisał wówczas fragmenty powieści historycznej „Śmierć Cezara” oraz część dramatu o Panu Twardowskim. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zadebiutował jako tłumacz, a za dramat „Mściwój” otrzymał II nagrodę Akademii Umiejętności. Ponadto współpracował ze studenckim pismem „Przegląd Akademicki", a także był członkiem kółka literackiego w Collegium Novum.  Dwukrotnie, dzięki uzyskanemu stypendium Akademii Umiejętności, wyjeżdżał za granicę. Najpierw do Berlina, gdzie uczestniczył w wykładach z historii sztuki i literatury, potem do Paryża, tam brał czynny udział w życiu artystycznym i kulturalnym. Po powrocie współpracował z „Biblioteką Warszawską", „Tygodnikiem Ilustrowanym" oraz „Gazetą Polską". W 1897 roku zamieszkał w Krakowie, gdzie współpracował wtedy z teatrem krakowskim. Był również wykładowcą historii literatury powszechnej i kultury na Wyższych Kursach Naukowych dla Kobiet oraz historii sztuki na Akademii Sztuk Pięknych. Prowadził felieton teatralny „Czasu". W wieku trzydziestu lat ożenił się z Jadwigą Mikołajczykówną. Ślub ten odbył się  w kościele Mariackim, a ślady tego wydarzenia można odnaleźć w wielu zapiskach z tamtych lat. Wesele Rydlów stało się tematem dramatu Stanisława Wyspiańskiego. W czasie I wojny światowej Rydel wraz z rodziną przebywał w Pardubicach, Pradze i Krakowie. W latach 1915-16 pełnił funkcję dyrektora Teatru im. Słowackiego, był także redaktorem „Tygodnika Polskiego". Zmarł w 1918 roku w Krakowie.

Ilustracje znajdujące się w książce „Amor i Psyche” (pomiędzy stronami 6-7, 14-15, 22-23, 30-31, 38-39, 46-47, 54-55, 62-63, 70-71, 76-77, 84-85, 92-93) są reprodukcjami fresków Refaela, które namalował w Pałacu Franese w Rzymie. Fotografie fresków zostały wykonane przez firmę Braun & Clement. Ozdoby drukarskie, znajdujące się na każdej stronie książki, zostały opracowane na podstawie grotesków według „Loggie di Rafaele nel Vaticano”. Sztychy tych grotesek zostały wykonane w XVIII wieku. Jeden z egzemplarzy Amora i Psyche, bez karty tytułowej, znajdował się w Muzeum Czartoryskich w dziale sztychów po numerem 833. Klisze do naszego egzemplarza zostały wykonane przez Zakład T. Jabłońskiego i Spółkę w Krakowie.
Pozycja posiada pieczęcie świadczące o wcześniejszej przynależności do zbiorów Wypożyczalni Książek A. Gumplowicza w Krakowie, która mieściła się na ulicy Brackiej 6, oraz Biblioteki Miejskiej w Wieliczce.
Na str. 135 - 151  znajdują  się bardzo obszerne i dokładne przypisy do treści. Na ostatnich stronach książki znajduje się spis ilustracji, errata (wykaz błędów w treści publikacji poligraficznej, które zostały zauważone dopiero po wydrukowaniu nakładu), spis rzeczy oraz inne dzieła tego samego autora.

Autorem ludowej baśni „Amor i Psyche” jest Apelenjusz. Był on  pisarzem i filozofem rzymskim żyjącym w II wieku. Pierwsze nauki pobierał w rodzinnym mieście. Prawdopodobnie jego rodzice umarli jak był małym chłopcem. Swoje wykształcenie zdobył w Kartaginie, a później w Atenach.
W swoim życiu odbył liczne podróże i w czasie pobytu w Rzymie rozpoczął działalność literacką. Przebywając w Afryce ożenił się z bogatą, znacznie od niego starszą wdową. Po śmierci małżonki
i procesie przeciw niemu wytoczonemu przez rodzinę żony powrócił do Kartaginy, gdzie wygłaszał mowy popisowe i okolicznościowe, które przyniosły mu dużą sławę.  Nie znamy jego losów po roku 170 n. e.,  jak również daty śmierci. Najbardziej znanym dziełem Apulejusza  są Metamorfozy.

Ludowa baśń „Amor i Psyche” opowiada historię najmłodszej i najpiękniejszej z trzech cór królewskich - Psyche. Bogini miłości – Wenus – z zazdrości o urodę Psyche przeklina ją i osadza na szczycie góry. Stamtąd Psych została przeniesiona do przepięknego pałacu, gdzie zostaje żoną właściciela zamku, którego jednak może tylko nocą obejmować. Za namową nieżyczliwych sióstr, które ją odszukały, Psyche łamie zakaz i oświetla nocą nieznajomego. Poznaje Amora, samego boga miłości, który jednak musi teraz od niej odejść. Aby odszukać Amora, Psyche musi spełnić trzy zadania postawione jej za nie posłuszeństwo i złamanie zakazu. Ostatnim jej zadaniem będzie zejście do podziemnego świata, skąd wbrew wszelkim pokusom unosi maść piękności. Wtedy wybawia ją Amor i jako swą małżonkę podnosi do rangi nieśmiertelnych bogów.
W baśni występują takie mitologiczne postacie: Amor, Psyche, Wenera, Jowisz, Merkury. Kim te postacie w literaturze greckiej czy rzymskiej były:
Amor (Kupidyn) w mitologi rzymskiej to bóg miłości, utożsamiany z greckim Erosem. W sztuce przedstawiany jest jako młody mężczyzna lub nagi chłopiec ze skrzydłami u ramion, z łukiem
i kołczanem pełnym strzał, jest również symbolem Walentynek.
Psyche przedstawiana jest jako młoda dziewczyna ze skrzydłami motyla, o jej urodę zazdrosna była Afrodyta.
Wenera, inaczej Wenus w mitologii rzymskiej, to bogini miłości, utożsamiana z grecką  Afrodytą.
W sztuce najczęściej  jest przedstawiana nago lub do połowy obnażona.
Jowisz w mitologii greckiej to bóg nieba, burzy i deszczu, najwyższy władca nieba i ziemi, ojciec bogów. Jego źródłem była władza. Utożsamiany jest z greckim Zeusem. Atrybutami Jowisz był piorun i orzeł.
Merkury to rzymski bóg handlu, zysku i kupiectwa, ale także złodziei i celników, posłaniec bogów. Za jego odpowiednika w mitologii greckiej można uznać Hermesa. Według mitologii był twórcą instrumentów strunowym a co za tym idzie – twórcą  muzyki. [Anna Podmokła]