Szare eminencje naszej biblioteki

Treść

W naszej bibliotece znajduje się tylko jeden egzemplarz książki „Wspomnienia, błyski Bengalu”. Po raz pierwszy została wydrukowana w 50 roku życia pisarza.  „Wspomnienia...” są jednym
z nielicznych znanym nam i dostępnych pamiętników ludzi wschodu. Dowiadujemy się z tej pozycji niezmiernie wiele o życiu arystokratycznej rodziny, dążeniach wolnościowych narodu; poznajemy najwybitniejszych ludzi kultury bengalskiej.

Pamiętnik Tagore przełożył z oryginału Jerzy Bandrowski, polski pisarz, dziennikarz i tłumacz z języka angielskiego; absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego i praskiego.
Egzemplarz, który posiadamy w naszych zbiorach, został wydany we Lwowie i Poznaniu, w 1923 roku, nakładem Wydawnictwa Polskiego. Wydawnictwo to powstało w Łodzi, w 1917 roku
i działało pod kierownictwem Rudolfa Wagnera. Rok później przeniesione zostało do Poznania a po kilku latach przekształciło się w Wydawnictwo Polskie R. Wagnera.

       

Na tytułowej stronie książki znajdują się informację o serii wydawniczej Biblioteka Laureatów Nobla, do której należało działo (nr 16). Seria była redagowana przez Stanisława Lema i była pierwszym tego rodzaju przedsięwzięciem wydawniczym w Europie. Prezentowano w niej kwiat dorobku kulturowego wszystkich narodów, zwracając uwagę na wartość społeczną i moralną. Ukazywała się w odstępach mniej więcej miesięcznych a każdy z tomów obejmował od 15 do 25 arkuszy drukowanych.

Powieść Tagore składa się z 44 rozdziałów i zaczyna się słowem od tłumacza. W dalszej części książki pod tytułem „Błyski Bengalu” zamieszczono wybór listów z lat 1885 - 1895. We wstępie  napisanym 20 czerwca 1920 roku Tagore  wyjaśnia czytelnikowi, iż owe listy obejmują okres jego najintensywniejszego życia literackiego.
W przedstawianej pozycji znajdują się również  fotografie umieszczone na stronach znajdujących się poza numeracją kart książki (między str. 8-9, 16-17, 64-65, 80-81, 128-129, 208-209, 248-249).
Na ostatnich dwóch stronach książki znajduje się reklama Biblioteki Laureatów Nobla i lista pozostałych publikacji w serii: Polskie listy miłosne od X do XIX wieku oraz Listy miłosne sławnych ludzi (oprac. dr. Bertold Merwin).

Rabindranatha Tagore to nazwisko dla wielu czytelników mało znane, więc postaramy się przybliżyć sylwetkę pisarza. Tagore był indyjskim poetą, prozaikiem, filozofem, kompozytorem, malarzem i pedagogiem. Urodził się w Kalkucie, w 1861 roku. Jest laureatem najważniejszej nagrody literackiej – Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, którą otrzymał w 1913 roku. Był pierwszym na świecie Hindusem a także Azjatą, który otrzymał to wyróżnienie. Swoje utwory tłumaczył sam na język angielski. W 1915 roku otrzymał wysoki tytuł brytyjski, który kilka lat później odrzucił. Jako pedagog założył eksperymentalną szkołę, w której stosował zarówno indyjskie, jaki i europejskie metody wychowawcze. W 1921 roku została ona przekształcona  na uniwersytet. Zmarł w 1941 roku, w Kalkucie, do końca życia konsekwentnie wprowadzając opracowane przez siebie założenia wychowania.

W dzieciństwie mały Rabi, bo tak nazywano pisarza w domu, odznaczał się posłuszeństwem wobec rodziców, dobrymi stopniami w szkole i przykładną pobożnością. Wspomina, że rano, kiedy jeszcze było ciemno, ojciec budził go, aby "uczył się na pamięć deklinacji sanskryckich". „Po jakimś czasie” – pisze dalej – „słońce wschodziło, ojciec, odprawiwszy modły, kończył wraz ze mną nasze mleko poranne, a wreszcie, mając mnie u boku, jeszcze raz zwracał się do Boga, śpiewając upaniszady".
Równocześnie z opisem życia rodzinnego w książce występuje motyw walki z uciskiem ciemiężycieli, o wolność, język, poszanowanie praw narodu i prawo swobodnego rozwoju.
[Anna Podmokła]