17 grudnia 2011 - 90 rocznica śmieci Gabrieli Zapolskiej

Treść

17 grudnia 2011 roku mija 90 rocznica śmieci polskiej dramatopisarki, powieściopisarki, publicystki znanej nam pod pseudonimem Gabriela Zapolska. Pisarka ta również korzystała z innych pseudonimów, jak Józef Maskoff, Walery Tomicki, Maryja.

Właściwie nazywała się Maria Gabriela Korwin – Piotrowska. Urodziła sie we wsi Podhajce  na Wołyniu w rodzinie ziemiańskiej 30 marca 1857 roku. W wieku 19 lat wyszła za mąż za porucznika gwardii carskiej Konstantego Śnieżko – Błockiego, jednak ich małżeństwo nie trwało długo. Autorka związała się z innym mężczyzną, zaszła w ciążę. Jednakże unieważnienie małżeństwa nastąpiło dopiero w 1888 roku. Po zerwaniu z rodziną, swoistą formą ucieczki ze znienawidzonego małżeństwa były wstępy w teatrze amatorskim działającym przy warszawskim Towarzystwie Dobroczynności. W niedługim czasie debiutowała jako dziennikarka w „Gazecie Krakowskiej”, aktorka na deskach teatru krakowskiego, gdzie „narodziła się” Gabriela Zapolska.

Zapolska znana jest dziś głównie jako dramatopisarka, ale jej prawdziwym światem była scena. Zaczynała od występów w teatrzykach objazdowych, w teatrach w Krakowie, Lwowie i Poznaniu, lecz bez wielkiego powodzenia. W roku 1889 wyjechała do Paryża, gdzie  grała m.in. w Théâtre Libre i Théâtre de L'Oeuvre Lugne-Poëgo, jednakże nie zrobiła wielkiej kariery.
Zadebiutowała w 1883 roku opowiadaniem „Jeden dzień z życia róży”. Jej utwory „Małaszka”, „Kaśka Kariatyda”, „Przedpiekle” stały się przedmiotem polemik, wywołały oburzenie konserwatywnej krytyki ze względu na dominujący w nich naturalizm. Największą wartość w dorobku Zapolskiej mają jednak dramaty, takie jak: "Ich czworo. Tragedia ludzi głupich”, „Żabusia”, „Małka Szwarcenkopf”, „Jojne Firułke”, „Panna Maliczewska” oraz najsłynniejsza do dziś grana w teatrach „Moralność Pani Dulskiej”. Napisała wiele nowel, powieści i sztuk teatralnych. Ze względu na swoje porywcze usposobienie stale była z kimś skłócona i poróżniona. Cechowała ją również obsesyjna niechęć, a czasem wprost wrogość w odniesieniu do mężczyzn, w których niemal zawsze widziała tylko sprawców wszelkich nieszczęścia mogących spotkać kobiety w ich życiu. Wprost nie lubiła ludzi, a co za tym idzie często miewała nieustannie zatargi z dyrektorami, reżyserami teatrów, w których występowała lub w których wystawiano jej sztuki. W roku 1904 zamieszkała na stałe we Lwowie, gdzie wraz z drugim mężem, Stanisławem Janowskim zorganizowała zespół teatralny, pod nazwą Teatr Gabrieli Zapolskiej. Zapolska została członkiem komisji artystycznej Teatru Premier, współpracowała z lwowskim Teatrem niezależnym. Przed wojną pisała felietony do „Słowa Polskiego”, „Wieku Nowego”. Po zajęciu Lwowa przez wojska rosyjskie 1914 prowadziła przez pewien czas cukiernię. Lata wojny to okres oszałamiających sukcesów sztuk Zapolskiej, niemieckie artykuły nazywały ja genialną Polką i najgenialniejszą autorką Europy. Jeden z krytyków niemieckich pisał „Niech będzie błogosławione imię Zapolskiej”.

Głównym rysem jej twórczości jest idea emancypacji kobiet, o której najdogłębniej powiedzą cytaty autorki: „Kobieta bez kokieterii, to jak kwiat bez woni”, „Tylko głupcy się nie zmieniają”, „Każda kobieta to fortepian – tylko trzeba umieć grać”,  „Dom wypełnia nie żona, a kobieta”, „Niezgłębiona jest przebiegłość kobiet”, „Kobieta nie starzeje się dopóty, dopóki jest pożądana”, „Są kobiety, które aby zatuszować swoje krzywe nogi, noszą bardzo duże dekolty”, „Mąż powinien być pierwszym, środkowym i ostatnim kochankiem swojej żony”.

W Naszej Bibliotece w Dziale Literatura Piękna mogą Państwo wypożyczyć kilka książek Gabrieli Zapolskiej:

• Córka Tuśki
• Fioletowe pończochy
  
• Moralność pani Dulskiej
  
• Nowele
  
• Sezonowa miłość
  
• Żabusia
  
• Ich czworo
  
• Z pamiętników młodej mężatki
  

oraz książki biograficzne o Zapolskiej: Gabriela Zapolska w 60 rocznicę śmierci pisarki i Gabriela Zapolska.